ลงบัญชีผิดพลาด... แก้ไขอย่างไร ?
การบันทึกบัญชีผิด ย่อมมีผลให้งบการเงินบิดเบี้ยว ผิดรูป จนเป็นที่สังเกตได้ ถ้ารอยแผลนั้นกว้างและลึก (ในสาระสำคัญ)
ผลก็คือ เมื่อเหล่านายตรวจวิเคราะห์งบการเงิน / ตรวจพบ ก็อาจเป็นเหตุให้บริษัท ถูกออกหมายเรียก และอาจต้องถูกประเมินภาษีเพิ่มเติม พร้อมเบี้ยปรับ 1 เท่า และเงินเพิ่มอีก 1.5% ต่อเดือน
คำถามที่ตามมาก็คือ เมื่อบริษัทตรวจพบข้อผิดพลาดเหล่านั้น จะมีโอกาสแก้ไขปัญหา ย้อนหลังได้หรือไม่ อย่างไร?
(1) ผู้สอบบัญชีคำนวณภาษีผิดพลาด
ในโบรชัวร์เรื่อง Tax Audit ของสถาบัน Tax Research Center กล่าวไว้ว่า “ผู้สอบบัญชี (Accounting Auditors) เกือบทั้งหมด เป็นผู้มีความรู้ความสามารถเป็นอย่างมาก ทางด้านการบัญชีตามมาตรฐานการบัญชี (Generally Accepted Accounting Principles (GAAP) ซึ่งเป็นที่ทราบกันทั่วไปในวงการบัญชีว่า หลักเกณฑ์ของ GAAP มิได้เกี่ยวข้องโดยตรงใดๆ กับบทบัญญัติในการคำนวณ กำไรสุทธิเพื่อเสียภาษี (taxable profit) รวมตลอดถึงกรณีของ VAT ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของใบกำกับภาษี (Tax Invoice) ใบเพิ่มหนี้ (Debit Note ตามมาตรา 86/9) ใบลดหนี้ (Credit Note ตามมาตรา 86/10) รายงานภาษีซื้อ, ขาย, สินค้าและวัตถุดิบ (ตามมาตรา 87) ก็หาได้ตรงกับหลักการบัญชีแต่อย่างใด
แปลกแต่จริง... ที่นักบัญชีส่วนใหญ่ มักกางประมวลรัษฎากร เพื่อทำบัญชี... แล้วจะไม่ให้เกิดข้อผิดพลาดได้อย่างไร!?”
ตัวอย่าง 4 ‘ชายกลาง’ ผู้สอบบัญชีมือทองสมองเพชร ได้ลงลายมือชื่อรับรองงบการเงินของ ‘บริษัท ผู้ส่งออกพืชผลเกษตร จำกัด’ โดยคำนวณภาษีเงินได้นิติบุคคลไว้ 2 ล้านบาท
‘ก๊วยเจ๋ง’ นายตรวจภาษีมือฉมัง ร่ายเวทย์จับยามสามตา พบว่าบริษัทรายนี้ มีข้อผิดพลาดหลายจุด อาทิ ฐานการเฉลี่ยภาษีซื้อผิด คำนวณค่าสาธารณะกุศลผิดพลาด ค่าเสื่อมราคาที่แสดงไว้ ไม่เป็นไปตามหลักเกณฑ์พ.ร.ฎ. # 145 และที่สำคัญคือปัญหาการคำนวณ รายได้ตามเกณฑ์สิทธิ จากการส่งออกก็ผิดพลาดทั้งในแง่ tax point และเงินมัดจำ เป็นต้น... ปรากฏว่าบริษัทฯ ต้องชำระภาษีเงินได้นิติบุคคล 5 ล้านบาท
‘ก๊วยเจ๋ง’ ตัดสินใจแจ้งให้บริษัท ยื่น ภ.ง.ด.50 ตามยอดที่ถูกต้อง (5 ล้านบาท) ซึ่งไม่ตรงกับยอดที่โชว์ ในงบการเงินของผู้สอบบัญชี (ในทางตรงข้ามหากยอดที่ถูกต้อง ต่ำกว่า 2 ล้านบาท บริษัท ควรมีรายละเอียดชี้แจงประกอบการยื่นภ.ง.ด.50 เพื่อให้เจ้าพนักงานฯ เข้าใจถึงข้อต่างดังกล่าว)
(2) ยื่นแบบ ภ.ง.ด.51 ต่ำไป
มาตรา 67 ตรี แห่งประมวลรัษฎากรยอมให้บริษัท ยื่นแบบ ภ.ง.ด.51 แสดงประมาณการกำไรสุทธิ เพื่อเสียภาษีเงินได้นิติบุคคลกลางปีไว้ขาดไป ไม่เกินกว่า 25% ของกำไรสุทธิจริง (ตามแบบ ภ.ง.ด.50)
หลายบริษัท จะมีปัญหาในการประมาณการกำไรสุทธิ เพราะมีปัจจัยที่ควบคุมไม่ได้หลายประการ เช่น ค่าเงินที่แกว่ง การได้รับคำสั่งซื้อพิเศษ หรือเพิ่งชนะประมูลโครงการตอนปลายปี เป็นต้น กรณีจึงมักทำให้การยื่นเสียภาษีเงินได้ นิติบุคคลกลางปีไว้ต่ำ (ขาดไปเกิน 25%)
ประเด็นก็คือในขณะยื่นแบบปลายปี (ภ.ง.ด.50) บริษัท ควรแนบเอกสารชี้แจง ถึงความผิดพลาด ของการยื่นชำระภาษีครึ่งปี (ภ.ง.ด.51) อย่างไรหรือไม่? เพื่อป้องกันการถูกออก หมายเรียกตรวจสอบภาษี
(3) คำนวณค่าเสื่อมราคาในปีก่อน ๆ ไว้ผิดพลาด
เรื่องของการหักค่าเสื่อมราคาสินทรัพย์ ตามมาตรา 65 ทวิ (2) แห่งประมวลรัษฎากร ซึ่งถูกกำหนดหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขโดยพระราชกฤษฎีกา # 145, 315, 375, 385, 395 นั้น เป็นที่ทราบกันโดยทั่วไปว่า มีความแตกต่างจากหลักการบัญชี ที่รับรองทั่วไป อยู่มากมาย อาทิ
- การเช่าซื้อรถยนต์ มูลค่าทั้งหมดที่จ่ายไป เพื่อการได้มาซึ่งทรัพย์สิน คือมูลค่าทั้งหมดที่จ่ายไป ไม่ว่าจะแยกเรียกมูลค่าต้นทุน บางส่วนเป็นดอกเบี้ย หรืออย่างอื่นก็ตาม โดยบริษัทจะหักค่าสึกหรอ หรือค่าเสื่อมราคาได้ไม่เกิน 20% ของมูลค่าต้นทุน แต่จะต้องไม่เกินค่าเช่าซื้อ หรือราคาที่จะต้องผ่อนชำระ ในรอบบัญชีนั้น (กค 0802/15188 ลว. 27 ส.ค. 2533) - กรณีบริษัทซื้อทรัพย์สิน ประจำสำนักงาน ในราคาไม่เกิน 2,000 บาท จะตัดเป็นค่าใช้จ่ายไม่ได้ เพราะต้องห้ามตามมาตรา 65 ตรี (5) (รายจ่ายฝ่ายทุน) (กค 0804/10636 ลว. 25 มิ.ย. 2519) - ดอกเบี้ยเงินกู้เพื่อซื้อทรัพย์สิน ต้องนำรวมกับทรัพย์สินดังกล่าว เพื่อตัดค่าเสื่อมราคา ตามนัยแห่ง พ.ร.ฎ. # 375 ซึ่งจะต่างจากแนวทาง ที่กำหนดให้ถือปฏิบัติ (benchmark) ตาม GAAP # 33
ตัวอย่าง 5 บริษัท ฟ้าหัวเราะเยาะ จำกัด ได้วางนโยบายบัญชีไว้สวยหรู ตามหลักความมีสาระสำคัญ (materiality principle) อาทิ
- ค่าซื้อสินทรัพย์มูลค่าต่ำกว่า 5,000 บาท ให้หักเป็นรายจ่าย - กรณีซื้อสินทรัพย์ระหว่างเดือน ให้ปัดเศษเต็มจำนวน เช่น ซื้อเครื่องจักร 5 ก.พ. 43 ก็ให้คำนวณระยะเวลาด้วย 11/12 เดือนเป็นต้น
ในการยื่นแบบ ภ.ง.ด.50 ตลอดหลายปีที่ผ่านมา บริษัท มิได้มีการปรับปรุง รายการดังกล่าวเลย เพราะความแตกต่าง จากประมวลรัษฎากร มีจำนวนน้อย ตามหลักความมีสาระสำคัญ (อีกแล้ว... แฮ่ๆ)
ความมาแตกเอาในปี 2545 เมื่อ ‘ก๊วยเจ๋ง’ ที่ปรึกษาภาษีได้ comment ว่าเป็นข้อผิดพลาด ที่อาจเป็นเหตุให้โดน ออกหมายเรียกก็ได้ จึงเกิดปรัศนีย์แก่บริษัทว่า (1) ควรจะยื่นแบบ ภ.ง.ด.50 อย่างไรในปี 2545 และ (2) จะแก้ปัญหาผิดพลาดในปีก่อนๆ อย่างไร?
เฉลยว่า... (1) ในปี 2545 ให้คำนวณค่าเสื่อมราคาให้ถูกต้อง ตามหลักกฎหมายภาษี (2) ข้อผิดพลาดปีก่อน ๆ นั้น โดยหลักการ ต้องปรับปรุงใหม่ ให้ถูกต้องพร้อมยื่น ภ.ง.ด.50 เพิ่มเติม (ฉบับ 2) ในแต่ละปีที่ยื่นไว้ผิด
(4) เฉลี่ยภาษีซื้อผิดพลาด ประกาศอธิบดีเกี่ยวกับ VAT # 29 ได้วางหลักเกณฑ์การเฉลี่ยภาษีซื้อไว้ 2 กรณี คือ
(4.1) การเฉลี่ยภาษีซื้อสำหรับสินค้าและบริการทั่วไป อาทิ กรณีบริษัทประกอบธุรกรรม 2 ประเภท เช่น 7-ELEVEN ขายสินค้าอุปโภคบริโภค (เป็นธุรกรรมในระบบ VAT) และขายนิตยสาร / หนังสือพิมพ์ (เลือกเป็น NON-VAT)
กรณีจึงต้องมีการเฉลี่ยภาษีซื้อสำหรับรายจ่ายร่วม เช่น ภาษีซื้อสำหรับค่าไฟฟ้าประปา ค่าซื้อโต๊ะ / เก้าอี้ / เครื่องใช้สำนักงาน เป็นต้น
(4.2) การเฉลี่ยภาษีซื้อจากการก่อสร้างอาคาร ซึ่งใช้ทำธุรกรรม 2 ชนิด ปะปนกันคือ ธุรกรรม VAT / ธุรกรรม NON-VAT ดังที่กล่าวใน 1) ข้างต้น
ปัญหาในการเฉลี่ยภาษีซื้อที่มักตรวจพบก็คือ คำนวณฐานผิดพลาด มิได้ยื่นแบบ ภพ.05.1 (แจ้งสัดส่วนประมาณการการใช้พื้นที่อาคาร) แบบ ภพ.05.2 (แจ้งวันที่อาคารก่อสร้างเสร็จ) แบบ ภพ.05.3 (แจ้งวันเริ่มใช้อาคาร) และแบบ ภพ.05.4 (แจ้งการเปลี่ยนแปลงการใช้พื้นที่อาคาร) เป็นต้น
ผลจากความผิดพลาดดังกล่าว นอกจากจะทำให้ผิดพลาด ในตัวภาษีซื้อ ที่ยื่นขอคืนไว้แล้ว ก็ยังส่งผลให้การคำนวณรายจ่าย เพื่อเสียภาษีเงินได้นิติบุคคล (taxable expenses) ผิดพลาดไปด้วย เพราะเป็นรายการที่เกี่ยวโยงกัน
วิธีแก้ปัญหา เมื่อมีการตรวจพบในภายหลัง โดยหลักการ ก็คือให้ยื่น ภ.พ.30 + ภ.ง.ด.50 เพิ่มเติมในเดือน / ปี ที่เกิดความผิดพลาด เพื่อปรับปรุงยอดภาษี ให้ถูกต้องตามมูลความผิด ที่ตรวจพบดังกล่าว
(5) เข้าใจผิดในข้อกฎหมาย ต้องซูฮกและยอมรับในความโหดหิน จนแกรนิตต้องเรียกพี่... สำหรับความสลับซับซ้อนซ่อนเงื่อน ของประมวลรัษฎากร ซึ่ง อกาธา คริสตี้ ยังต้องอายม้วนชิดซ้ายไปเลย
ในรอบปีหนึ่ง ๆ กรมสรรพากรของเรา จะเปลี่ยนแปลงกฎหมายอย่างถี่ยิบ และมีคำวินิจฉัยออกใหม่ ล้าง ruling เดิมก็มีให้เห็นอยู่บ่อย ๆ ... จนผู้เขียนมักพูดแซวทำนอง “กลัวชาวบ้านจะเข้าใจ หรือปฏิบัติถูกต้องหรืออย่างไร?” อาทิ
- ป.90/2542 กรณีเจ้าของอาคารเช่า ได้เรียกเก็บค่าบริการพื้นที่จอดรถ เป็นปกติในทางธุรกิจหรือวิชาชีพ ถือเป็นการให้บริการตามมาตรา 77/1(10) แห่งประมวลรัษฎากร ผู้ประกอบการมีหน้าที่เสีย VAT (เดิมวางแนวปฏิบัติว่า การกำหนดสถานที่จอดไว้ให้โดยเฉพาะ ถือเป็นการเช่าอสังหาริมทรัพย์)
- ป. 39/2537 กำหนดให้ธุรกิจสนามกอล์ฟ นำเงินค่าสมาชิก (membership fee) มาถือเป็นรายได้ทั้งจำนวน หรือเฉลี่ยตามระยะเวลา แต่ไม่เกิน 10 ปี และในปีใด ที่คืนเงินดังกล่าวแก่สมาชิก ก็ให้ถือเป็นรายจ่ายได้... กรณีเป็นที่ถกกันในหมู่นักวิชาการว่า กรมสรรพากรมีอำนาจ จัดเก็บภาษีจากเงินเรียกเก็บล่วงหน้า ที่มีเงื่อนไข ต้องคืนแก่ลูกค้าดังกล่าวหรือไม่?
ผลของการเปลี่ยนแนว คำวินิจฉัยดังกล่าว ทำให้การปฏิบัติในอดีต ผู้ประกอบการ เกิดความผิดพลาดทันควัน... ถามว่าจะแก้ไขอย่างไร คำตอบคือตัวใครตัวมัน !
(พบกับตอนจบของบทความชุดนี้ ในวันจันทร์ที่ 20 พ.ค. 2545 นะครับ)
โดย : อมรศักดิ์ พงศ์พศุตม์
อ้างอิง: http://www.nationejobs.com/content/legal/taxclinic/template.php?conno=46
|